terug

Elfstedentocht in 3 dagen.

Al sinds ik serieus begon met schaatsen (1996, op 40 jarige leeftijd) had ik deze "Tocht der Tochten" op mijn verlanglijstje staan. Vanwege mijn beroerde schaatstechniek had ik al gauw in de gaten dat 1 dag nooit genoeg zou zijn; maar in 2 of 3 dagen zou het moeten kunnen.

Begin februari 2012 leken de omstandigheden ideaal: een elfstedentocht dreigde, er werd daarom hard gewerkt aan het sneeuwvrij maken van de route, maar de tocht zelf ging net niet door. Ik denk dat die tocht mij uiteindelijk alleen maar in de weg zou zitten; starten op de dag zelf (stiekem, want zwart) zou nog wel lukken, maar een dag of 2 dagen eerder zou problemen kunnen geven. (Het staat een beetje "slordig" als ik bij Bartlehiem aan het klunzen ben terwijl ik ondertussen word ingehaald door de wedstrijdgroep...) En om het zo 'echt' mogelijk te maken wilde ik de tocht wel op opeenvolgende dagen rijden.

De eerste dag: Leeuwarden-Stavoren; 71 km (9 februari).

Vanaf Hilversum heb ik de eerste trein naar Leeuwarden genomen. Vertrek: 6:18, in Amersfoort een gratis kop koffie van de NS gekregen vanwege de beroerde winterdienstregeling (viel nu gelukkig mee), kwam ik om 8:15 aan in Leeuwarden. Vanaf het station was het nog zo'n 2 km lopen naar de Zwettehaven. Hier wachtte het eerste probleem, wat ik wel voorzien had: Kan ik het van Harinxmakanaal schaatsend passeren? Vanuit de trein had ik het kanaal al zien liggen, en dat zag er niet zo goed uit; er was duidelijk een ijsbreker aan de gang geweest. Gelukkig had ik in de herfst de situatie ter plekke al bestudeerd, en een noodoplossing gevonden. Een eind verder is een brug over het kanaal, maar dat zou wel een kleine 2 km extra lopen zijn.
Ik was nog maar net aangekomen toen er nog 3 schaatsers arriveerden. Met zijn vieren hebben we het er op gewaagd. Het ijs op het kanaal zag er niet uit, maar alle ijsbrokken bleken stevig aan elkaar te zijn gevroren. Met een beetje klunend schaatsen was het wel te doen. In mijn eentje had ik dit echter niet gedaan!

Hierna lag de Zwette voor mij open: prima ijs en wind mee tot aan Sneek. Hier was de eerste kluunplek waarna de beroemde Waterpoort volgde. Hierna volgden al gauw Ijlst en Woubrugge.

Nu kwam weer een spannend deel, want ik had onderweg gehoord dat het Slotermeer afgesloten zou zijn vanwege slecht ijs. Dat betekent dat ik Sloten niet zou kunnen bereiken; een 10-stedentocht was echter niet de bedoeling! Gelukkig viel dat erg mee; het ijs op het Slotermeer was slecht maar niet onneembaar. Om 12:45 reed ik Sloten binnen. Een stadje dat ik zeker niet had willen missen!

Hierna wachtte het volgende probleempunt: Balk en de Lutse door Gaasterland. De splitsing met de ijsweg naar Balk had ik al gezien, dat leek er goed uit te zien. Het laatste stukje Slotermeer was echter van zeer slechte kwaliteit; hier kwam ik bijna niet meer vooruit. Met een hoop "geklooi" lukte het me om Balk binnen te rijden. Na Balk volgde de Lutse, een prachtig stuk met zeker in het begin opvallend goed ijs. Tot het experiment van het plaatselijke Rayonhoofd; hier was het ijs kapot gemaakt in de hoop dat het daarna als een mooie ijsvloer aan elkaar zou groeien. Niet dus... Na een stukje klunen (waar ik Frank van Putten nog tegenkwam, dwz, zijn "kluunijzers" zaten bij het klunen naast zijn schaatsen i.p.v. eronder) kon weer verder geschaatst worden. Op een gegeven moment stond er een waarschuwingsbord "Gevaarlijk ijs", maar er was niets afgezet, en schaatsers voor me verdwenen niet plotsklaps. Het viel dus allemaal wel mee, behalve dan dat het ijs wel slecht was.
Bij het meertje het hoekje om, Gaasterland en het slechte ijs verlatend, kwam ik bij het kruispunt met de Fluessen. Hier was ik uit gekomen als ik de alternatieve route had gereden, dus niet via Balk/Lutse. Gaasterland hoort er toch echt wel bij...

Het laatste stuk naar Stavoren was tegen de wind in, een voorproefje voor de 2e dag. In Stavoren aangekomen was het nog vrij vroeg om al te stoppen. Na het stukje "Stavoren uit-Stavoren in" ging het nog even mis bij een verradelijk laag bruggetje waar ik nog net schaatsend-met-rugzak onderdoor kon. Dwz, bij de 2e bint werd ik achterover geslagen; blijkbaar was ik toch net een beetje omhoog gekomen...

Bij de bocht die leidde naar de Zuiderzeedijk ben ik nog een paar 100 meter richting Hindeloopen geschaatst. Echter, in de wetenschap dat in Stavoren een hotel was en in Hindeloopen niet, samen met het feit dat er toch een aardig tegenwindje was, ben ik terug gegaan naar Stavoren en daar afgestapt. Hotel De vrouwe van Stavoren" had nog kamers vrij; mooier kon het eigenlijk niet.
Deze eerste dag eindigde met een "eenvoudige doch voedzame maaltijd" in "De Posthoorn", de enige plek waar nog wat te eten viel.

De tweede dag: Stavoren-Franeker, 63 km (10 februari)

Opstappend bij de dijk, begon ik aan de 2e dag. Eerst reed ik de afslag naar Molkwerum voorbij. Dit is wel de "officiele" route, dus heb ik in eerste instantie de afslag alsnog genomen. Na een bocht bleek het ijs echter zeer slecht en niet geveegd; in de verte zag ik alle schaatsers de dijk volgen. Ik ben dus teruggereden en heb dezelfde ijsweg gevolgd. Een eindje verder kom je dan weer op de oude route terug, en schaats je Hindeloopen in. Samen met Sloten en Dokkum zijn dit toch de mooiste stadjes waar je ook echt doorheen rijdt. Een eindje verder volgde Workum
Tegen het middaguur arriveerde ik in Bolsward. Vanaf Stavoren had ik tegenwind, maar na Bolsward gaat het richting westen, dus had ik even wind mee.
In Witmarsum was er nog net een smal stukje zeer slecht ijs over. Eenden moesten een ophokplicht krijgen bij vorst...
In Kimswerd kruiste ik bij een volgende kluunplaats (weer die rot-eenden...) de Fietselfstedentocht.

Hierna volgde een groter probleempunt: Harlingen, waar zowel bij aankomst als bij het van Harinxma kanaal een flink eind gekluund moest worden. Eerder had ik gehoord dat het kanaal wel te passeren was, zo ongeveer als in Leeuwarden, maar hier was de toegang tot het kanaal afgezet.

Na Harlingen volgden nog zo'n 5 kluunplaatsen. Ijspret noemen ze dat...
Na een flink eind tegen de wind in kwam ik om 17:00 aan in Franeker waar ik zo ongeveer het hotel in kon schaatsen.
In Franeker zijn genoeg restaurants, dus lekker eten was geen probleem.

De derde dag: Franeker-Leeuwarden; 73 km (11 februari)

Oftewel: De Hel van het Noorden.

Deze dag begon met prachtig ijs en windstil weer. Na wat soms de 12e stad: Berlikum wordt genoemd volgde een stuk zeer slecht ijs, waarna ook nog eens de wind begon aan te wakkeren. Werd het toch nog een beetje "Hel"... Via Oude Leije en een paar rare bochten arriveerde ik rond het middaguur in het "wereldberoemde" Bartlehiem. Hier leek heel schaatsminnend Friesland zich verzameld te hebben.
Daarna via de 2-baans snelweg "Dokkummer Ee" tegen de wind in naar Dokkum "gekropen". Bij Dokkum werd dat kruipen letterlijk, hoewel ik toch nog mensen heb gezien die het voor elkaar kregen om dit te schaatsen! (Kwestie van "diep zitten"...)
Na al die moeite was het zonde om op het keerpunt meteen weer terug te gaan dus ben ik via de feestelijk verlichte brug tot het hart van Dokkum doorgedrongen.
Daarna (na kruipend Dokkum te hebben verlaten) ging het vlot, met de wind mee, richting Bartlehiem Daar links-af, richting Oudkerk, ging het weer even tegen de wind in. In Oudkerk was het laatste kluundeel, waar een bewoner probeerde de schaatsers van zijn erf te houden. ("Het ken net!")
In de verte doemde de "wolkenkrabber" van Leeuwarden al op, maar eerst volgde nog het "Elfstedenbruggetje". Hierna volgde al gauw de bocht naar de Bonkevaart, alwaar de finish lonkte.
Na het bewonderen van de finishpaal had ik de keuze: afstappen en naar het station lopen dan wel een bus nemen of... doorschaatsen? Die laatste keuze bleek toch de leukste en handigste te zijn; uiteindelijk beland je op de singel en kom je tot bijna bij het station. Hier moest ik stoppen; het ijs aan de andere kant van de brug zag er niet echt betrouwbaar uit, maar met bijna het elfsteden-rondje afgemaakt (de Zwettehaven zou slechts 2 km schaatsen verderop zijn) en het station op slechts een paar 100 meter lopen was dit een mooi eindpunt. Mijn eindpunt was dus bij een ander paaltje...

Tot slot

Een prachtige tocht, voor herhaling vatbaar. Zelfs met mijn beroerde schaatstechniek en ongetraind was het goed te doen, en kwam ik nergens gebroken aan. Hotels heb ik niet van tevoren geboekt, het was dus een gok maar met voldoende ontsnappingsmogelijkheden.

Steden en wat zie je van het oude centrum

terug